Zapraszamy na zdalne Seminarium Mercuriale w Instytucie Filologii Klasycznej UW, które odbędzie się w środę 8 maja o godz. 18.30 za pośrednictwem Google Meet, link
https://meet.google.com/dno-snva-xje.
Dr Agata Grzybowska-Wiatrak (Wydział Historii UW)
wygłosi referat pt.
Dwie kultury, jedna zabawa. Zagadki i szarady w poezji hebrajskiej złotego wieku (X–XII w.) a greckie zagadki z XIV księgi Antologii Palatyńskiej.
Streszczenie:
Poezja hebrajska złotego wieku w Andaluzji pod panowaniem muzułmańskim (X–XII w.) była wyjątkowym zjawiskiem w historii literatury żydowskiej w diasporze. Jej rozwój wynikał ze specyficznych warunków społeczno-kulturowych, które sprzyjały aktywności literackiej elit żydowskich: rozkwitu kultury dworskiej i mecenatu artystycznego, a także zaangażowania żydowskich intelektualistów w lingwistyczne studia nad Biblią. Ten zestaw okoliczności kulturowych przypomina warunki, które umożliwiły rozwój nowych tradycji poetyckich we wczesnym okresie hellenistycznym. Podobnie jak hebrajska poezja złotego wieku, hellenistyczna poezja grecka powstawała wśród tętniącej życiem kultury dworskiej, przy wsparciu bogatych opiekunów, pod wpływem rozwoju filologii i badań nad tekstami kanonicznymi, w tym krytyki homeryckiej.
Te dwie kultury literackie łączyła dodatkowa cecha: popularność zagadek poetyckich. Pojawiają się one w dziełach czterech wybitnych poetów hebrajskiego Złotego Wieku: Szmuela Ha-Nagida, Szlomo Ibn Gabirola, Jehudy Ha-Lewiego i Moszego Ibn Ezry. Zagadki hellenistycznych poetów greckich zostały natomiast zebrane w XIV księdze Antologii palatyńskiej. W obu środowiskach zagadka literacka funkcjonowała na granicy między oralnością a piśmiennością: jej poetycka forma wywodziła się z tradycji epigramatycznej, ale jej pierwotnym kontekstem był dworski bankiet, na którym poeci i inni intelektualiści angażowali się w zagadki jako formę przyjaznej rywalizacji. Podobieństwa między zjawiskami zagadki literackiej w obu epokach nie ograniczają się do jej społeczno-kulturowej genezy, ale rozciągają się na charakter samego materiału. Podczas wystąpienia porównam rozwój tradycji zagadki poetyckiej w tych dwóch odległych, ale podobnych kulturach literackich i przedstawię wybór najciekawszych hebrajskich zagadek w zestawieniu z ich greckimi tematycznymi odpowiednikami.